Macarcaya: pite (pide),
pasztormany (pastırma), joghurt (yoğurt)…
Bulgarcaya: bardak, basma,
duman, atmaca, kazma, çekiç…
İtalyancaya: firmano
(ferman), beglierbei (beylerbeyi), giannizzero (yeniçeri)…
Fransızcaya: beghlerbeghi (beylerbeyi), janicheres (yeniçeri), bassa,
(paşa), bairam (bayram), odalisque (odalık)…
Arapça ve Diğer Ortadoğu
dillerine: abla,
açık, binbaşı, kuzu, ekmek, evet, ayva, orman, tatlı…
TÜRKÇENİN
DİĞER DİLLERE ETKİLERİ
Yapılan
araştırmalara göre yabancı dillerde 10.000’ in üzerinde Türkçe kelime vardır.
Türkçeden en kelimenin ise Ermeniler ile Sırpların aldığı belirlenmiştir. Şu
çok ilginçtir ki; Bugün Ermenicede gerek Türkiye Türkçesinden gerek Azerbaycan
Türkçesinden alınma Türk dili kökenli yaklaşık 5000 kelime kullanılıyor.
Elbette diller arasındaki bu etkileşim karşılıklıdır. Türkiye Türkçesi yazı
dilinde de Ermenice kökenli sözcükler vardır.
HANGİ DİLDE NE KADAR
TÜRKÇE KELİME VAR
Yazı dilimizde yaklaşık 4000 alıntıya karşılık Yunancaya yaklaşık 3000 Türkçe
kökenli kelime verilmiştir. Macarcadan aldığımız 18 söze karşılık bu dilde
yaklaşık 2000 Türkçe alıntı var. Türkiye Türkçesinde Rusça alıntı 38 iken
Rusçadaki Türkçe alıntı yaklaşık 2500’dür. Tüm bunlar Türkçenin komşu
milletleri ve kültürleri büyük ölçüde etkilediğini, geniş bir coğrafyaya yayıldığını gösteriyor.
TÜRKÇENİN ÇEKİM GÜCÜ
Dillerin başka dillere kelimeler vermesi
ve başka dilleri etkileri altına almasının ancak bir çekim gücü haline
gelmesiyle mümkün olmuştur. Dilimizin başka dilleri etkileme nedenleri bilimde,
teknolojide kaydedeceğimiz gelişme ve ilerlemenin yanı sıra kültür
değerlerimizi, sanatımızı, edebiyatımızı dünyaya tanıttığımız ölçüde Türkçenin
çekim gücü olma özelliğini sürdürmesi sağlanacaktır. “Türkçe Verintiler Sözlüğü” adlı eseri yayımlayan Profesör Doktor
Akalın bu konuda çok çarpıcı çalışmalar sürdürmektedir.
ÖRNEKLER
Türkçe
ad türünden kelimelerin yanı sıra diğer dillere fiil türünden kelimeler de
vermiştir.
Türkçe
başka dillerden kelimeler aldı, ama alıntılarımız içerisinde kök fiiller son
derece azdır. Oysa (çakmak, çatmak, kapamak) gibi pek çok diğer kök fiil
Türkçeden diğer dillere geçmiştir.
Fiillerin
yanı sıra ünlemler hatta deyimler ve atasözleri de Türkçeden diğer dillere
geçen söz varlıkları arasında olmuştur. Açık, ada, bacanak, bağlama, çanak,
çakal, damga, dolma, düğme, gemi, kapak, kayık, kazan, ocak, sağrı, sayı,
sarma, toka gibi kelimeler Türkçenin bu dillere verdiği binlerce kelimelerden
yalnızca birkaçıdır. Türkçedeki “açık” sözünün, Farsçada “açig” (ağaçsız ve
açık yer, alan); Ermenicede “açik, açiklik” (kır, ova, açıklık yer); Macarcada
“açsik” (üzeri açık deniz taşıtı, sandal); Rumencede ”acic” ve “ustuacic”
(açık, üstü örtülü olmayan), “bacanak” kelimesinin Yunancada “bacanakis” Sırpçada
“bazanak”, Arnavutçada “baxhanak” biçimlerinde kullanılır.
Türkçedeki
“bilene bir bilmeyene bin” deyiminin, Ermenicede “bilana bir bilmayana bin”,
bunun gibi birçok örnek vardır.
SONUÇ
Biz
Türküz ve dilimiz Türkçedir. Türkçe dünyanın en eski en köklü ve en zengin
dillerinden biridir. Kelime türetme bakımından dünyadaki en zengin dildir.
Ayrıca yazıldığı gibi okunduğundan gıpta edilen bir dildir. Bilinen en eski 5 dilden biridir. Bugün dünyanın
birçok ülkesinde birçok kişi tarafından konuşulan Türkçeye ulu önder Atatürk’ün
katkıları oldukça fazladır. Atatürk bir dil bilimci değildir. Ancak dile sadece
devlet adamı veya siyasetçi gözüyle de bakmamıştır. Ona göre “dil milleti bir
arada tutan en önemli unsurlardan biridir. Türk diline en büyük hizmeti harf
inkılabı ve Türk Dil Kurumunu kurmasıdır. Harf İnkılabı ile alfabemizde Latin
harflerini kullanmış, Baş Öğretmen olarak halka yeni alfabeyi öğretmiştir.
Atatürk’ün bu inkılabı Türkçeyi bir dünya dili Türkiye’yi de bir dünya devleti
yapmak adına önemli bir adımdır. Son yıllarda Türkçenin yanlış ve özensiz kullanımının önüne geçmek için hepimize büyük sorumluluk düşmektedir. Bu konuda yazılmış pek çok kitap da mevcuttur, Feyza Hepçilingirler ve Oktay Sinanoğlu'nun Türkçenin önemi üzerine yazdığı kitapları okuduğumuzda bu sorumluluğu daha da çok hissederiz. Yazımızı Yahya Kemal Beyatlı'nın güzel sözüyle bitirelim:
Türkçe ağzımda annemin ak sütü gibidir.
Türkçe ağzımda annemin ak sütü gibidir.
KAYNAKLAR
1.
Türk Dil Kurumu Resmi Web Sitesi,
2.
Wikipedi Sözlük,
3.
Atatürk’ün Dil Yazıları,
4.
Türkçe Verintiler Sözlüğü (Prof.Dr. H.
Akalın)
5.
Dil Bilimi, Dil Bilgisi ve Dil Eğitimi Bildirileri
Yaa sözlerin sırasını verin arkadaş....
YanıtlaSilgüzel
YanıtlaSil